“โรบิน เชส” (Robin Chase) นักธุรกิจชาวอเมริกาผู้ก่อตั้งร่วมและอดีดซีอีโอแห่ง “ซิปคาร์” (Zipcar) บริษัทให้บริการเช่ารถที่ใหญ่ที่สุดในโลก และ Buzzcar บริษัทให้บริการเช่ารถด้วยเครือข่ายแบบ Peer-to-Peer ซึ่งบริษัท Drivy ควบรวมไปแล้ว ได้ออกมาเผยความสำเร็จของ ซิปคาร์ และอนาคตของ Sharing Economy ที่เป็นโอกาสทองของสตาร์ทอัพหน้าใหม่
เพราะเชสมองว่าถ้าคิดจะเอาแต่ผลิตและขายรถรุ่นเดียวกันซ้ำๆกัน ให้คนใช้ไปอีก 5-6 ปีราวกับว่ารถที่ผลิตนั้นตอบสนองผู้บริโภคได้ทุกเพศทุกวัยตลอดไปล่ะก็ ธุรกิจนั้นจะต้องตายจากไปในที่สุด
ซิปคาร์: สตาร์ทอัพที่ปล่อยให้เช่ารถโดยไม่ต้องซื้อรถสักคัน
ซิปคาร์ใช้ประโยชน์จากรถยนต์ที่มากเกินไปโดยเฉพาะในชุมชนแออัด จึงต้องการทำธุรกิจปล่อยเช่ารถ แต่จะจ่ายเงินให้กับสิ่งที่ทุกคนมีล้นเหลืออยู่แล้วไปทำไม?
ซิปคาร์เลยมากับคอนเซ็ปท์ “Own the trip, not the car” ไม่ต้องซื้อรถสักคัน แต่ให้คนที่มีรถอยู่แล้ว(แต่จอดอยู่ในบ้านเฉยๆ) เอามาปล่อยให้คนอื่นเช่าหารายได้โดยตรงดีกว่าผ่านช่องทางต่างๆดีกว่าไม่ว่าจะเป็น แอพพลิเคชั่น หรือเว็บไซต์
สำหรับธุรกิจในยุค Sharing Economy คำว่าผู้บริโภคนั้นล้าสมัยไปแล้ว บริการแบบ Peer-to-Peer ของซิปคาร์ จึงไม่ได้มองว่าเป็นลูกค้า แต่เป็นเพื่อนสมาชิกที่เข้าถึงรถที่จอดอยู่เฉยๆไม่ได้ใช้ แค่เข้าแอพพลิเคชั่น หรือเว็บไซต์ ก็เช่ารถได้ทุกที่ที่ให้บริการตลอด 24 ชั่วโมง สะดวกกว่า แม้ตกลงเช่าจริงไม่ถึง 3 ชั่วโมงก็ตาม
ทำให้เจ้าของรถที่ให้เช่ามีรายได้เพิ่มแม้ไม่ได้ขับเองอีกด้วย งานนี้ได้ประโยชน์ทั้งสองฝ่ายเต็มๆ
httpv://www.youtube.com/watch?v=MaiSk9_aShA
หลังจากที่ผู้ที่จะเช่ารถจ่ายค่าสมาชิกซึ่งตกอยู่ที่ 7 ดอลล่าร์ต่อเดือน หรือ 70 ดอลล่าร์ต่อปี สมาชิกเข้าไปดูได้ในช่องทางดังกล่าว ติดต่อขอจองเช่ารถของเจ้าของที่เอาลงในช่องทางนั้น จากนั้นนำเอาการ์ดที่ได้รับจากซิปคาร์ ไปปลดล็อกรถที่จอดในโซนที่ซิปคาร์จัดโซนให้ ตรวจสภาพของรถและขับรถได้เลย แต่ต้องคืนก่อนเวลาที่ตกลงไว้นะ ไม่งั้นจะถูกปรับชั่วโมงละ 50 ดอลล่าร์
ฉะนั้นถ้าคิดเช่ารถตอนรถติดมากๆก็เตรียมควักเงินกระเป๋าฉีกได้เลย
ระบบการให้บริการของ ซิปคาร์: เมื่อคนให้เช่ารถไม่ต้องเจอหน้าคนเช่าอีกต่อไป
เมื่อสมาชิกใช้บริการจะเริ่มตั้งแต่ลงทะเบียน แจ้งความต้องการ เลือกรถ ไปจนถึงติดตามการใช้บริการ สมาชิกใช้บริการหรือติดต่อกับ ซิปคาร์ ได้จากรถที่ตัวเองเช่า ตัวแทนบริษัท มือถือ อีเมล และเว็บไซด์ ซึ่งบริษัทจะมีระบบบริการสมาชิก จัดเตรียม ดูแลและทำความสะอาดรถที่ให้เช่า ตรวจสอบคุณภาพการให้บริการ จัดการโซนจอดรถ ทำบัญชี และเก็บข้อมูล
Source: www.customerbliss.com/no-secrets-zipcars-journey-map-success/zipcar-secret-of-journey-map-success
บทเรียนความสำเร็จตลอดทศวรรษของซิปคาร์: เทคโนโลยีไร้สายเชื่อมทุกคนเข้าด้วยกัน ประหยัดเงินและมีเวลาเหลือเฟือ
ในปี 1999“เอนเจ เดเนียลสัน” (Antje Danielson) ซึ่งเข้าใจเทคโนโลยี และเชสซึ่งมีทั้งความรู้และประสบการณ์ในการทำธุรกิจ เกิดไอเดียของซิปคาร์ จึงเขียนโมเดลธุรกิจร่วมกัน แม้เงินในธนาคารมีแค่ 68 ดอลล่าร์ แต่สามารถเพิ่มได้เงินทุนร่วมกว่า 75,000 ดอลล่าร์ก่อนให้บริการ และให้บริการได้สำเร็จครั้งแรกในปี 2000 แถวถนนของบอสตันและเคมบริดจ์
ในปี 2002 ซิปคาร์มีออฟฟิศที่วอชิงตันและนิวยอร์ค หาเงินทุนได้อีก 4.7 ล้านดอลล่าร์ ปี 2006 ซิปคาร์ มีออฟฟิศอยู่ที่ลอนดอน ได้เงินทุนอีก 25 ล้านดอลล่าร์เพื่อขยายธุรกิจที่อเมริกาและทั่วโลก
ในที่สุดปี 2007 ซิปคาร์ ให้บริการผ่านแอบพลิเคชั่นบน iPhone ทำให้สมาชิกสามารถระบุตำแหน่งของรถที่ให้บริการ ตรวจดูรถที่ให้เช่า จองและปลดล็อกรถ ซิปคาร์กลายเป็นบริษัทที่ให้บริการเช่ารถร่วมที่ใหญ่ที่สุดในโลก
ในปี 2010 ซิปคาร์จ่าย 50 ล้านดอลล่าร์ซื้อ Streetcar บริษัทที่ให้บริการเช่ารถร่วมที่ใหญ่ที่สุดในสหราชอาณาจักร ซึ่งมีสมาชิกอยู่อีก 50,000 คน รวมกับอีก 12,000 สมาชิกของซิปคาร์ในสหราชอาณาจักร และได้เงินทุนอีก 21 ล้านดอลล่าร์ในปลายปี
อย่างไรก็ตามตลอดสิบปีของซิปคาร์นั้นไม่เคยทำกำไรได้เลย จนกระทั่งปี 2011 ซิปคาร์ขายหุ้นครั้งแรกด้วยมูลค่าตลาดกว่าร้อยล้านดอลล่าร์ และ ปี 2012 ซิปคาร์ได้ขยายตลาดในยุโรป มีสมาชิกรวมทั่วโลกอยู่ 767,000 คน มีพนักงานกว่า 700 คน มีรถที่ให้บริการอีก 11,000 คันในอเมริกา แคนาดาและยุโรปและปี 2013Avis Budget Group ก็ได้ประกาศซื้อซิปคาร์
และนี่คือ 5 ข้อที่ทำให้ ซิปคาร์ ประสบความสำเร็จในที่สุด
- กระตุ้นให้เสนอความเห็นต่อบริการ: โปรโมชั่นปากต่อปากเป็นสิ่งสำคัญสำหรับธุรกิจที่มีระบบสมาชิกของซิปคาร์ ฉะนั้นบริษัทต้องกระตุ้นความเห็นขอลลูกค้าอยู่เสมอ บริษัทรถมินิคูเปอร์และ BMWs ก็ได้รับคำแนะนำของลูกค้ามาก แม้แต่โตโยต้าพรีอุสที่คนไม่อยากจะเช่าในราคา 10 ดอลเล่าร์ต่อชั่วโมง บริษัทให้เช่ารถจึงต้องยอมลดเหลือ 7 ดอลล่าร์
- ทำให้ง่ายเข้าไว้: ซิปคาร์เป็นธุรกิจที่ต้องบริการตัวเอง คนให้เช่ารถและคนเช่ารถไม่ต้องเจอกัน คนเช่ารถจ่าย 25 ดอลล่าร์ เป็นค่าสมัครสมาชิก เลือกว่าจะเช่ารายชั่วโมงหรือจ่ายล่วงหน้า ไม่กี่วนต่อมาก็จะได้รับการ์ดจากซิปคาร์ ส่งให้ถึงบ้าน มีคู่มือใช้งานการ์ด จองรถ และปลดล็อกรถ
- ลงทุนในเทคโนโลยี: ซื้อเทคโนโลยี่นั้นง่ายกว่าสร้างเองก็จริง แต่ ซิปคาร์เลือกที่สร้างเอง ระบบเฉพาะตัวของซิปคาร์ที่ใช้ระบบจับสัญญาณวิทยุเพื่อล็อกและปลอดล็อกรถ เช่นเดียวกับเทคโนโลยีไร้สายไว้ตรวจระยะทางที่ขับ กำลังแบตเตอรี่ เชื้อเพลิงรถ ตอบโจทย์สมาชิกวัยมิลเลนเนี่ยมที่ชอบใช้เทคโนโลยีและเครือข่ายสังคมอำนวยความสะดวกในการเดินทางมากกว่ายานพาหนะส่วนตัว
- แบรนด์มีบุคลิกชัดเจน: ซิปคาร์ที่มีบุคลิกฮิปๆ ใส่ใจสิ่งแวดล้อม ทำให้แยกความต่างจากบริษัทปล่อยเช่ารถทั่วไป สมาชิกมอง ซิปคาร์ว่าเป็นอีกทางเลือกสำหรับสถานที่ที่ต้องการลดความต้องการพื้นที่จอดรถและหลีกเลี่ยงรถติด ส่งเสริมให้ลูกค้าเป็นส่วนหนึ่งของทางเลือกนั้นด้วย จากการศึกษาพบว่ารถที่ ซิปคาร์ ให้บริการหนึ่งคันสามารถแทนที่รถส่วนตัวได้ถึง 15 คัน เพื่มการใช้รถสาธารณะ จักรยานและเดินทางเท้า และยังทำให้ผู้ขับรถเป็นประจำขับรถน้อยลงกว่า 80% เพราะจ่ายค่าเช่าเต็มทีเดียวแก่ผู้ให้เช่ารถตามการใช้งานจริง หากเกินระยะเวลาที่ตกลงเช่าจะมีค่าปรับ
- คว้าโอกาสที่คู่แข่งมองข้าม: ซิปคาร์เลือกให้บริการสำหรับโรงเรียน และมหาวิทยาลัยต่างๆ ในขณะที่บริษัทให้เช่ารถส่วนใหญ่มองข้ามเพราะกังวลถึงภาระความเสี่ยงต่างๆ เพราะในระยะเริ่มแรก ซิปคาร์ ต้องการคนใช้บริการอย่างนักเรียน พวกเขาจะได้ใช้บริการต่อไปเรื่อยๆหลังจากจบการศึกษาแล้ว
กฎหมาย: สิ่งที่ทุกสตาร์ทอัพบนโลกหนีไม่พ้น
แน่นอนว่าสิ่งที่เป็นไม้เบื่อไม้เมาของสตาร์ทอัพอย่างหนึ่งก็คือ กฎหมาย และซิปคาร์ก็เผชิญปัญหานี้อยู่เหมือนกันเช่นประกันภัยรถยนต์ซึ่งต้องตรวจสอบหลายๆครั้งว่า ใครกันแน่ที่ต้องรับความเสี่ยงภัย เจ้าของรถ บริษัท หรือคนเช่ารถ และใครรับเสี่ยงภัยอยู่ที่ราคาเท่าใด ปัจจุบันซิปคาร์ได้มีประกันสำหรับรถยนต์ที่ผู้เช่ากำลังใช้รถ
แต่ใช่ว่ากระบวนการยุติธรรมจะเป็นอุปสรรคกับสตาร์ทอัพไปเสียทุกเรื่อง อย่างเช่นกรณีซิปคาร์ที่ตั้งค่าปรับชั่วโมงละ 50 ดอลล่าร์หากนำมาคืนรถแก่ผู้ให้เช่ารถช้ากว่าที่ตกลงไว้แม้จะนำมาคืนช้าเพราะรถติดก็ตาม ทำให้ผู้ถูกปรับไม่พอใจจนฟ้องศาลในอเมริกา แต่ศาลกลับตัดสินยกฟ้อง
เพราะค่าปรับดังกล่าวทำให้ซิปคาร์สามารถรักษาชื่อเสียงในการให้บริการตรงเวลาแก่สมาชิกที่ต้องการยืมรถคันดังกล่าวต่อจากผู้ฟ้องนั่นเอง
โอกาสทองของสตาร์ทอัพใน Sharing Economy: จงสร้างแพลตฟอร์มที่ทำให้ทุกมีมากเกินไปให้เกิดคุณค่าสูงสุด
สำหรับเชส นั้นเธอบอกว่าเธอไม่ได้ลงทุนในรถยนต์แต่เธอลงทุนในชุมชนและในผู้คน บริษัทแค่สร้างแพลตฟอร์มที่กระตุ้นให้คนมีส่วนร่วมกัน คนเหล่านั้นจะคอยทดสอบโมเดลธุรกิจ ยิ่งมีสมาชิกใช้บริการมาก โมเดลธุรกิจก็ถูกทดสอบมากขึ้นเท่านั้น ธุรกิจก็จะปรับคุณภาพบริการได้ดีขึ้นและเร็วขึ้น
ในปี 2012 มีเจ้าของรถยนต์ที่นำรถของตัวเองออกมาให้เช่าผ่านบริการของ ซิปคาร์ มากขึ้นและคนขับรถยนด์ก็ทยอยเป็นสมาชิกของ ซิปคาร์ เพื่อเช่ารถที่ออกให้เช่ามากขึ้น ซึ่งประหยัดกว่าการซื้อรถไว้ขับเอง จะจ่ายเงินไปกับรถไปทำไมในเมื่อเราสามารถจ่ายให้กับระยะทางและเวลาการใช้รถแทน เกิดการประหยัดต่อขนาด
ดังนั้นหากใครได้ใช้รถที่ปล่อยให้เช่าผ่านซิปคาร์ก็จะได้มีโอกาสใช้รถรุ่นที่หลากหลาย สร้างมิตรภาพกับผู้ให้เช่ารถได้แม้ไม่ต้องเห็นหน้า คนให้เช่ารถก็ได้รายได้เสริมจากรถที่ตัวเองไม่ค่อยได้ใช้ คนเช่าก็ได้รถคันนั้นขับ สร้างเศรษฐกิจที่มีการแบ่งปันซึ่งกันและกัน
ซึ่งจะไม่เกิดขึ้นแน่หากธุรกิจคิดแบบยุคอุตสาหกรรมที่เอาแต่ผลิตและขายรถรุ่นเดียวกันซ้ำๆกัน ให้คนใช้ไปอีก 5-6 ปีราวกับว่ารถที่ผลิตนั้นตอบสนองผู้บริโภคได้ทุกคนตลอดไป
การใช้ประโยชน์จากทรัพยากรที่มีอยู่แล้วจะเป็นโอกาสทางธุรกิจในอาคต ไม่ใช่แค่ซิปคาร์ แต่ยังมี AirBnb ที่ให้บริการเช่าที่อยู่อาศัยโดยไม่ต้องเป็นเจ้าของบ้านอพาร์ทเม้นท์ทุกที่บนโลก ฉะนั้นสตาร์ทอัพที่อยากประสบความสำเร็จใน Sharing Economy นั้นไม่จำเป็นต้องเป็นเจ้าของทรัพยากร
แต่ต้องสร้างแพลตฟอร์มที่อำนวยความสะดวกให้คนร่วมกันใช้ทรัพยากรที่แต่ละคนมีมากเกินไปแต่ยังเก็บไว้ให้เกิดคุณค่าสูงสุด และคอยวิเคราะห์ เรียนรู้ และปรับปรุงแพลตฟอร์มให้บริการดีขึ้นต่อไป
แหล่งที่มา
http://www.robinchase.org/#about-robin
http://money.usnews.com/money/business-economy/articles/2008/06/05/5-keys-to-zipcars-success
http://www.sustainablebusiness.com/index.cfm/go/news.display/id/23421
https://www.entrepreneur.com/article/225399
http://www.wri.org/blog/2013/01/zipcar%E2%80%99s-purchase-avis-car-sharing-success-or-failure
http://masslawyersweekly.com/2012/08/03/zipcar-wins-another-case-over-late-fees/
