พูดถึงอาหารทางเลือก ตอนนี้ต้องมี Plant-Based Food ที่กำลังฮิตสุด ๆ ติดประเด็นสนทนาด้วย เพราะกระแสตอบรับที่ไม่ได้จำกัดอยู่แค่กลุ่มคนรักสุขภาพ แต่ขยายวงไปถึงบรรดานักชิม แม้แต่คนที่เบื่อโปรตีนจากเนื้อสัตว์ ไม่อยากเบียดเบียนชีวิตสัตว์ หรือต้องการรักษาสุขภาพ ก็ต้องยอมรับว่า ตลาด Plant-Based ในไทยเริ่มขยายตัวแล้ว
ทำความรู้จัก Plant-Based Meat เนื้อเทียม ? โปรตีนจากพืช ?
ต้องบอกว่าเทคโนโลยีเปลี่ยนโลกในหลายมิติจริง ๆ รวมถึงอาหารการกิน อดีต…หากพูดถึงพืชผัก เราก็จะคุ้นชินกับหน้าตาและรสชาติอยู่แล้ว แต่นวัตกรรมอาหารยุคนี้ทำให้พืชผักเปลี่ยนหน้าตาและรสชาติเป็นรูปแบบที่เราไม่เคยนึกมาก่อน ว่าสิ่งที่ดูเหมือน รสชาติเหมือนเนื้อสัตว์นั้น จะทำมาจากพืช แต่จริง ๆ ต้องบอกว่าอาหารกลุ่ม Plant-Based นั้นมีมากกว่าแค่ เนื้อสัตว์จากพืช แต่ยังมีทั้งนม ไอศกรีม โยเกิร์ต เนย ชีส เป็นต้น แต่ความนิยม Plant-Based ในช่วงนี้ ต้องยกให้ Plant-Based Meat ที่มาแรงสุด ๆ
ส่วนประกอบหลักของ Plant-Based Meat ได้แก่ นมถั่วเหลือง นมอัลมอนต์ หรือแม้แต่โปรตีนจากพืชประเภทต่าง ๆ ก็ถูกนำมาใช้รวมกันเพื่อพัฒนาเป็นทางเลือกใหม่ของอาหาร กลายเป็นแหล่งโปรตีนรูปแบบใหม่ หรืออาจมีการเลียนแบบหน้าตาและรสชาติเนื้อสัตว์ ซึ่งใส่วัตถุดิบอื่น เช่น เห็ด เพิ่มเข้าไปเพื่อสร้างรสสัมผัสให้ใกล้เคียงเนื้อสัตว์มากเข้าไปอีก
ตอนนี้หากจะแยกตลาด Plant-Based Meat สามารถแบ่งได้เป็น 2 กลุ่มใหญ่ คือ ประเภทที่อยู่ในรูปแบบคล้ายเนื้อสัตว์ ต้องนำไปปรุงอาหาร ปรุงรสก่อน และประเภทที่เป็นอาหารกึ่งสำเร็จรูป พร้อมกินมากกว่าแบบแรก มักอยู่ในรูปของเบอร์เกอร์ สเต็ก หรือเมนูอื่น ๆ
คุณวรกันต์ ธนโชติวรพงศ์ Co-Founder แบรนด์ More Meat หนึ่งในผู้ผลิตและจำหน่าย Plant-Based Meat อธิบายให้เข้าใจมากขึ้นว่า ความแตกต่างของเนื้อ Plant-Based แต่ละแบรนด์ขึ้นอยู่กับสูตรซึ่งเป็นจินตนาการของผู้ผลิต เช่น การแต่งกลิ่น ปรุงรส ซึ่ง More Meat มีจุดเด่นที่การไม่แต่งกลิ่นและรส โซเดียมต่ำ เน้นโปรตีนจากพืชเป็นหลัก ประกอบด้วยถั่วเหลือง เห็ดแครง น้ำมันมะพร้าว น้ำมันคาโนลาจากพืช บีทรูท และสารสกัดจากสาหร่าย เป็นต้น โดยใช้วัตถุดิบที่ผลิตในประเทศไทยเป็นหลักเพื่อส่งเสริมอาชีพเกษตรกร
ความแตกต่างระหว่าง ‘Plant-Based – เจ – มังสวิรัติ’ คืออะไร
เมื่อ Plant-Based Meat มีหน้าตาคล้ายเนื้อสัตว์แต่ทำจากพืช หลายคนจึงตั้งคำถามว่า ทำมาตอบโจทย์ใคร ซึ่งประเด็นนี้สามารถมองได้ว่ามีหลายกลุ่ม เพราะข้อดีของ Plant-Based Meat คือ…
– คนรักสุขภาพ เพราะทำจากพืชจึงไม่มีไขมันและคอเลสเตอรอลเหมือนเนื้อสัตว์ รวมถึงผู้ที่ออกกำลังกาย ผู้ที่ใส่ใจกับการดูแลรูปร่าง
– ผู้สูงอายุ เพราะดีต่อสุขภาพ นอกจากเหตุผลด้านบนแล้ว Plant-Based Meat ก็ยังเป็นอีกหนึ่งตัวเลือกสำหรับคนที่อยากได้ความรู้สึกคล้ายกับกินเนื้อสัตว์อยู่
– คนกินเจหรือมังสวิรัติ เพราะเป็นเมนูจากพืช ยังไงก็สามารถกินได้
– คนรักสิ่งแวดล้อม ประเด็นนี้เกิดจากการรณรงค์อย่างแพร่หลายในต่างประเทศ เนื่องจากการทำปศุสัตว์ยังคงเป็นส่วนหนึ่งที่ทำให้เกิดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกซึ่งส่งผลต่อภาวะโลกร้อน ผู้คนกลุ่มหนึ่งจึงรู้สึกดีกับการกินเนื้อ Plant-Based มากกว่าเนื้อสัตว์จริง ๆ เพราะรู้สึกได้แสดงความรับผิอบต่อสิ่งแวดล้อมนั่นเอง
“Plant-Based เริ่มเป็นที่นิยมตั้งแต่ปี 2018 ในต่างประเทศ จากประเด็นภาวะโลกร้อนซึ่งผู้คนตระหนักถึงปัญหาและต้องการทางเลือกใหม่ ๆ ซึ่งมีแบรนด์อเมริกาอย่าง Beyond Meat จุดกระแสด้วยเบอร์เกอร์เนื้อที่ทำจากพืชขึ้นมา ทำให้ผู้คนสนใจอย่างมาก ประกอบกับเมื่อบริษัทสามารถเข้าตลาดหลักทรัพย์ได้ก็ยิ่งกลายเป็นจุดสนใจทั้งจากนักลงทุนและผู้บริโภค จนทำให้อเมริกากลายเป็นตลาดที่ใหญ่ที่สุดในโลกสำหรับเมนูทางเลือก” คุณวรกันต์ เล่าถึงจุดเริ่มต้นความนิยม Plant-Based และมองว่า ความนิยมในประเทศไทยเกิดจากกลุ่มคนที่กินเจ กินมังสวิรัติ ที่มีตัวเลือกใหม่ในการบริโภค ขณะเดียวกันก็มีคุณค่าทางจิตใจที่ได้ละเว้นการกินเนื้อสัตว์ด้วย
‘ต่างประเทศ’ เทรนด์ฮิต – ‘ไทย’ จุดติดกระแส
หากจะว่ากันถึงมูลค่าตลาด ปัจจุบัน Plant-Based คงต้องยกความฮอตให้กับสหรัฐอเมริกา โดยสถิติในปี 2019 ระบุว่าทั่วโลกมีมูลค่าราว 12,100 ล้านเหรียญ เป็นเม็ดเงินจากอเมริกาเหนือเกือบ 50% ตามด้วยยุโรป เอเชียแปซิฟิก และภูมิภาคอื่น ๆ
“กระแสนิยม Plant-Based Meat ในไทยตอนนี้น่าจะเป็นเรื่องตลาดทดแทน” Co-Founder แบรนด์ More Meat วิเคราะห์ตลาดและบอกว่า มูลค่าตลาดในปีที่แล้วมีมูลค่าถึง 4,000 ล้านบาทแล้ว และแนวโน้มก็ยังคงเพิ่มขึ้น
ภาวะการแข่งขันในธุรกิจ Plant-Based ขณะนี้ เรียกว่าเป็นกระแสที่จุดติดจากเทรนด์ต่างประเทศ การที่มีแบรนด์ดัง ๆ ทำให้โปรดักท์ดังกล่าวกลายเป็นทางเลือกใหม่ในการกินถือเป็นการสร้างการรับรู้แก่ผู้บริโภค จากนั้นตลาดก็ต่อเนื่องจากความหลากหลายของแบรนด์ต่าง ๆ ซึ่งแบรนด์ดังจากต่างประเทศ ได้แก่ Beyond Meat, Ripple, Gardein ส่วนแบรนด์ไทย ได้แก่ More Meat, Meat Avatar, Let’s Plant Meat เป็นต้น
ความน่าสนใจของตลาด Plant-Based Meat คือ การที่ตลาดค่อนข้างเป็นที่รู้จักของคนกลุ่มใหญ่แล้วและเป็นที่รู้จักอย่างดีสำหรับคนบางกลุ่ม แต่แบรนด์ยังคงต้องสร้างความรู้และทำความเข้าใจกับผู้บริโภคในเรื่องของโปรดักท์ต่อไป เนื่องจากแต่ละแบรนด์ทำตลาดต่างกัน เช่น More Meat ที่เน้นเป็นวัตถุดิบประกอบอาหารสไตล์เอเชี่ยน มีเครื่องหมายฮาลาล ส่วน Meat Avatar เป็นเมนูพร้อมปรุงแต่บางเมนูชาวชาวมุสลิมอาจไม่สามารถกินได้ ขณะที่ Beyond Meat เป็นเมนูแบบพร้อมปรุงสไตล์ตะวันตก เป็นต้น
ในแง่ของ ราคา ก็มีการทำตลาดที่แตกต่างกัน แต่เรียกว่าไม่ได้ทิ้งห่างกันมากในหลักร้อย หรืออาจมีบางแบรนด์ที่ต่ำกว่า 100 เช่น More Meat ที่ทำราคา 200 กรัม 89 บาท ส่วนช่องทางการขายก็เริ่มพบเห็นได้ง่ายขึ้น ทั้งห้างค้าปลีก ห้างค้าส่ง และซูเปอร์มาร์เก็ตทั้งหลาย
และอย่าลืมว่าที่เล่ามาทั้งหมดนี้เป็นเพียงแบรนด์ผู้ผลิต ยังไม่นับรวมถึงเชนร้านอาหารที่เริ่มหันมาเสิร์ฟเมนู Plant-Based ลงร้านกันแล้ว ชนิดที่เรียกว่ามีครบตั้งแต่ร้านกาแฟ ร้านอาหารสุขภาพ หรือแม้แต่ร้านฟาสต์ฟู้ด
ไม่ถึงกับพลิกพฤติกรรม ‘การกิน’ แต่ก็สร้างเทรนด์ใหม่
แน่นอนว่าจากตัวเลือกเดิมที่เคยมีหมู ไก่ เนื้อ ปลา และอาหารทะเล ตอนนี้ก็จะมี Plant-Based Meat เข้ามาเป็นตัวเลือกใหม่ จากเดิมที่ร้านอาหารอาจเป็นข้อจำกัดของคนกินเจ กินมังสวิรัติ ตอนนี้ก็จบปัญหาดังกล่าวได้ทันทีหากมีวัตถุดิบประเภทนี้ ซึ่งหากเทียบในแง่ของราคาก็อาจจะสูงกว่าเนื้อสัตว์บางประเภท แต่ก็ไม่ได้ราคาสูงที่สุด และยังมีข้อดีเรื่องสุขภาพด้วย
อย่างไรก็ตาม ตลาดที่เพิ่งเริ่มเป็นที่นิยมและมีผู้เล่นเพียงไม่กี่รายในสนามอย่าง Plant-Based Meat ก็ถือว่ายังมีโอกาสให้เติบโตอีกมาก แม้ว่าจะมีแบรนด์ใหญ่เป็นเจ้าตลาดแล้วก็ตาม แต่ในแง่ธุรกิจ…ก็ยังถือว่าน่าสนใจ และน่าจับตา
