หากพูดถึงการบริหารจัดการอสังหาริมทรัพย์อัจฉริยะในยุคปัจจุบัน ภาพของหุ่นยนต์ทำความสะอาดแบบมืออาชีพ (Professional Cleaning Robots) เริ่มเป็นที่คุ้นตาในอาคารหลายแห่งในประเทศไทย สะท้อนให้เห็นถึงพัฒนาการและการปรับตัวอย่างรวดเร็ว เพื่อตอบสนองความต้องการที่สูงขึ้นในตลาดโดยเฉพาะในช่วง 3-4 ปีที่ผ่านมา
ข้อมูลจาก ResearchAndMarkets.com คาดการณ์ว่ามูลค่าตลาดโลกในธุรกิจนี้จะมีอัตราการเติบโตต่อปีประมาณ 20% ระหว่างปี 2023-2033 และมูลค่าตลาดอาจจะแตะ 20,970 ล้านดอลลาร์สหรัฐหรือราว 777,000 ล้านบาทในปี 2033 นี้ โดยมีภูมิภาคเอเชียแปซิฟิกรวมถึงไทยจะมีส่วนแบ่งทางการตลาดราว 30% เลยทีเดียว
สำหรับปัจจัยที่ทำให้ความต้องการหุ่นยนต์ทำความสะอาดเพิ่มขึ้น และเทรนด์นี้ส่วนหนึ่งมีเหตุผลมาจากปัญหาการขาดแคลนแรงงาน และการที่ประชากรโลกเข้าสู่สังคมผู้สูงวัยมากขึ้น ดังนั้นจึงมีความต้องการที่จะเพิ่มประสิทธิภาพในการทำความสะอาดให้มากขึ้นในขณะที่ต้นทุนต้องลดลง
Metthier ผู้ดำเนินธุรกิจการให้บริการการบริหารจัดการอสังหาริมทรัพย์อัจฉริยะแบบครบวงจร (Smart Facility Management) เผยข้อมูลพัฒนาการและความเปลี่ยนแปลงของธุรกิจหุ่นยนต์ทำความสะอาดไว้อย่างน่าสนใจ ในหลายประเด็น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องพัฒนาการของหุ่นยนต์ที่ยังต้องทำงานร่วมกับคนในยุคทศวรรษที่ 90 สู่หุ่นยนต์เจเนอเรชั่น 3 (Gen3) ที่พัฒนาสู่ Internet of Things คือ สามารถทำงานได้เองโดยไม่ต้องมีคนควบคุม โยงถึงพัฒนาการของรูปแบบธุรกิจที่ปรับเปลี่ยนไปเพื่อให้สอดคล้องกับความต้องการของผู้ใช้งานมากยิ่งขึ้น Robot as a Service (การเช่าใช้หุ่นยนต์บริการ) รวมถึงข้อเสนอแนะเกี่ยวกับการปรับปรุงกฎหมายเพื่อรองรับการเข้าสู่ยุคดิจิทัลเต็มรูปแบบในอนาคต
พัฒนาการของหุ่นยนต์ทำความสะอาดจากรุ่นสู่รุ่น
การพัฒนาหุ่นยนต์ทำความสะอาดแบ่งกว้างๆ ได้ 3 ยุค “ยุคแรก” คือยุคที่หุ่นยนต์ทำตามคำสั่งที่ป้อนโดยมนุษย์ โดย Electrolux นำหุ่นยนต์ทำความสะอาดรุ่น Electrolux Trilobite เข้าสู่ตลาดครั้งแรกของโลกในปี 1996 มีราคาค่าตัวสูงถึงกว่า 70,000 บาท เป็นหุ่นยนต์ทำความสะอาดที่ยังต้องใช้รีโมทคอนโทรลในการสั่งงาน ยุคนี้ประสิทธิภาพในการทำความสะอาดของหุ่นยนต์ยังไม่ค่อยดีนักและราคาค่อนข้างสูง หุ่นยนต์ทำความสะอาดในยุคนี้จึงไม่ประสบความสำเร็จเท่าที่ควร
ยุคที่สอง คือยุคปัจจุบันยุคที่หุ่นยนต์ฉลาดมากขึ้น สามารถทำงานได้ด้วยตัวเองโดยอัตโนมัติ มีฟีเจอร์ที่จะตรวจจับวัตถุและคนได้ หุ่นยนต์ในยุคที่สองนี้ถูกพัฒนาโดยมีการนำปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence) เข้ามาร่วมด้วย แต่แม้ว่าหุ่นยนต์สามารถทำความสะอาดเองได้ แต่ยังมีข้อจำกัดหลายอย่างเช่น ยังไม่สามารถประเมินประเภทพื้นผิวในการเลือกการทำความสะอาดที่เหมาะสมได้เอง เป็นต้น หุ่นยนต์ยุคนี้จึงยังจำเป็นต้องทำงานร่วมกับคนอยู่
ยุคที่สาม เป็นยุคที่เชื่อว่าจะมาถึงในไม่ช้านี้ คือยุคที่หุ่นยนต์ถูกพัฒนาเข้ากับเทคโนโลยี Internet of Things (IoT) รวมถึงปัญญาประดิษฐ์ (Artificial Intelligence) และการเรียนรู้เชิงลึก (Deep Learning) สามารถสร้าง 3D Mapping ทำให้หุ่นยนต์สามารถคิดและตัดสินใจประมวลผลในการทำงานเองได้ใกล้เคียงกับมนุษย์มากที่สุดเช่น เมื่อหุ่นยนต์เห็นเศษขยะ หรือน้ำหก หุ่นยนต์ก็สามารถตามไปเก็บทำความสะอาดได้เองทันที หรือปรับโหมดการทำความสะอาดให้เข้ากับแต่ละพื้นผิวได้เอง เป็นต้น ซึ่งหากทำได้จริง เชื่อว่าจะเป็นการเปลี่ยนโฉมวงการหุ่นยนต์ในอุตสาหกรรมการทำความสะอาดแน่นอน
กำเนิดธุรกิจการเช่าใช้เข้าถึงบริการได้ง่ายยิ่งขึ้น
นอกจากหุ่นยนต์ที่ใช้ตามบ้านเรือนที่ปัจจุบันเราคุ้นหน้าคุ้นตาและมีราคาเข้าถึงได้แล้ว ในกลุ่มของหุ่นยนต์ทำความสะอาดเชิงพาณิชย์เองก็มีเทคโนโลยีที่พัฒนาล้ำหน้ามากยิ่งขึ้นไปเรื่อยๆเช่นกันอย่างไรก็ตามเนื่องจากต้นทุนในการวิจัยและพัฒนาหุ่นยนต์ในแต่ละครั้งนั้นค่อนข้างสูง ทำให้ราคาขายของหุ่นยนต์ทำความสะอาดเชิงพาณิชย์จึงสูงตาม ส่งผลให้ตลาดไม่เติบโตเท่าที่ควร จึงเกิดรูปแบบธุรกิจการเช่าใช้หุ่นยนต์บริการ (Robot as a Service) นี้ขึ้นมาเพื่อให้กลุ่มเป้าหมายตัดสินใจใช้หุ่นยนต์ทำความสะอาดได้ง่ายขึ้น
รูปแบบธุรกิจนี้สามารถให้ผู้ใช้บริการสามารถเช่าใช้หุ่นยนต์ราคาหลักล้านได้ โดยคิดค่าบริการในรูปแบบรายเดือนหรือรายปี (Subscription Model) หลังจากมีบริการนี้ ทำให้ความต้องการใช้หุ่นยนต์ทำความสะอาดเติบโตก้าวกระโดดในช่วงระยะเวลา 1-2 ปีที่ผ่านมา เพราะนอกจากการใช้หุ่นยนต์ทำความสะอาดยังสามารถช่วยส่งเสริมภาพลักษณ์ความทันสมัยให้กับองค์กรหรืออาคารสำนักงานนั้นๆ
นอกจากนี้ยังมีประสิทธิภาพในการทำงานสูงโดยหากเปรียบเทียบในเชิงประสิทธิภาพการทำงานแล้ว พนักงานหนึ่งคนอาจจะทำความสะอาดครอบคลุมพื้นที่ได้มากที่สุดเพียง 1,500-2,000 ตร.ม.ต่อวัน เทียบกับการเดินประมาณ 10 กิโลเมตร แต่หากใช้หุ่นยนต์ทำความสะอาดเข้ามาทำงานร่วมกันในขนาดพื้นที่เท่ากันจะลดเวลาทำงานลงเหลือเพียง 1-2 ชั่วโมงเท่านั้น นอกจากนี้ เทคโนโลยีหุ่นยนต์ทำความสะอาดยังพัฒนาไปถึงจุดที่สามารถรีไซเคิลน้ำเสียมาใช้ในการทำความสะอาดได้อีกหลายครั้ง ถือเป็นการลดการสิ้นเปลืองน้ำและตอบโจทย์การดำเนินธุรกิจที่ดีต่อสิ่งแวดล้อมอีกด้วย
การเตรียมพร้อมด้านกฎหมายเพื่อรองรับการมาของเทคโนโลยีระบบอัตโนมัติเต็มรูปแบบ (Fully-automated)
ประเด็นด้านกฎหมายนี้เป็นประเด็นที่มีการถกเถียงกันทั่วโลก เช่นการพิจารณาแก้ไขปรับปรุงกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับ “ยานยนต์ไร้คนขับ” เพราะ บางครั้งหุ่นยนต์ทำความสะอาดที่พัฒนาเทคโนโลยี IoT เสริมเข้าไปไม่ได้จำกัดแค่ภายในอาคารเท่านั้นแต่ยังสามารถนำออกไปใช้งานนอกอาคารด้วย ยกตัวอย่างที่บริษัทในประเทศจีนที่นำเทคโนโลยีของรถยนต์ไร้คนขับ (Autonomous Car) มาใช้กับหุ่นยนต์ทำความสะอาดแล้ว และถึงขั้นได้รับอนุญาตจากรัฐบาลให้หุ่นยนต์ทำความสะอาดวิ่งบนถนนและพื้นที่สาธารณะได้แล้วด้วย
ดังนั้นเรื่องนี้จึงไม่ใช่เรื่องไกลตัว รัฐบาลจึงควรวางแผนเตรียมปรับปรุงกฎหมายให้พร้อมรับกับสิ่งที่จะเกิดขึ้นในอนาคต หากเราเตรียมความพร้อมด้านกฎหมายให้เอื้อต่อการพัฒนาหุ่นยนต์เชิงพาณิชย์ก็จะช่วยกระตุ้นให้เกิดการพัฒนาต่อยอดหุ่นยนต์บริการอย่างต่อเนื่องและดึงดูดเม็ดเงินจากต่างชาติอย่างมหาศาล และเสริมสร้างขีดความสามารถในการแข่งขันของไทยให้สูงขึ้นได้
ทั้งหมดนี้คือสรุปย่อวิวัฒนาการของหุ่นยนต์ทำความสะอาดที่พัฒนามาสู่หุ่นยนต์ทำความสะอาดเชิงพาณิชย์ที่อยู่ในธุรกิจเช่าใช้ ส่วนหนึ่งของธุรกิจบริหารจัดการอสังหาริมทรัพย์อัจฉริยะที่กำลังเติบโตและมีมูลค่าหลายแสนล้านบาทในปัจจุบัน นับเป็นอีกหนึ่งธุรกิจที่น่าสนใจและจะสร้างเม็ดเงินหมุนเวียนในประเทศมูลค่ามหาศาลได้ในอนาคต
