ปฏิเสธไม่ได้เลยว่าช่วง 2-3 ปีที่ผ่านมา ทั่วโลกแข่งขันกัน “พัฒนานวัตกรรม” ไม่ว่าจะด้านสุขภาพ การเงิน IoTs ไม่เว้นแม้แต่ “อุตสาหกรรมอาหาร” ซึ่งปัจจุบันมีเทรนด์ใหม่ที่เรียกว่า “อาหารแห่งอนาคต” หรือ “Advanced Food” เกิดขึ้น
ประเด็นดังกล่าว สำนักงานนวัตกรรมแห่งชาติ (องค์การมหาชน) หรือ NIA โดยสถาบันการมองอนาคตนวัตกรรม ระบุว่า เทคโนโลยี Advanced Food กำลังถูกพูดถึงเนื่องจากวิถีชีวิตความต้องการบริโภคอาหารของคนในปัจจุบันมีความต้องการมากขึ้นและมีแนวโน้มเปลี่ยนแปลงจากเดิม โดยผู้บริโภคยุคใหม่ต้องการความสะดวก รวดเร็ว และดีต่อสุขภาพไปในคราวเดียวกัน ซึ่ง Advanced Food สามารถตอบโจทย์ดังกล่าวแก่อุตสาหกรรมอาหารและผู้ผลิต ด้วยการเสิร์ฟอาหารสู่ท้องตลาดให้โดนใจผู้บริโภค ไม่ได้เน้นแค่ความอร่อยและความสวยงามเหมือนเคย แต่อาหารเหล่านั้นจะต้องมีปริมาณมากพอต่อความต้องการ อุดมไปด้วยคุณค่าทางโภชนาการ ปลอดภัย และแฝงไปด้วยความสะดวก รวดเร็ว สามารถตอบสนองไลฟ์สไตล์และอัตราของผู้บริโภคที่สูงขึ้นตามการเปลี่ยนแปลงของประชากรโลก
ทำไมต้อง Advanced Food ?
เทคโนโลยีผลิตอาหารขั้นสูงเกิดจากแนวโน้มการบริโภคของประชากรโลก ที่สนใจบริโภคอาหารเพื่อสุขภาพและมีคุณค่าทางโภชนาการสูงเพิ่มมากขึ้น รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงของภูมิอากาศที่ส่งผลให้อุณหภูมิโลกสูง การเกิดภัยแล้ง และอุทกภัยจนเป็นภัยต่อความมั่นคงทางอาหาร ปัจจัยเหล่านี้จึงเป็นตัวแปรสำคัญในการขับเคลื่อนวงการอาหารให้พัฒนาและเกิดเป็นนวัตกรรมการผลิตอาหารขั้นสูง ซึ่งเน้นการผลิตอาหารอย่างยั่งยืนโดยใช้วัตถุดิบการผลิตที่น้อยแต่ได้คุณค่าโภชนาการสูงด้วยเทคโนโลยี กระบวนการ หรือเทคนิคการแก้ไขดัดแปลงพันธุกรรม ซึ่งช่วยให้สามารถผลิตอาหารที่มีความปลอดภัย ดีต่อสุขภาพ มีความยั่งยืนและเพียงพอต่อความต้องการอาหารของประชากรทั่วโลก
ผลลัพธ์ของ Advanced Food เป็นอย่างไร
เราอาจจำแนกประโยชน์จากเทคโนโลยีผลิตอาหารขั้นสูง ได้เป็น 5 เรื่อง ได้แก่…
1. ช่วยสร้างอาหารที่ดีต่อสุขภาพและมีคุณค่าทางโภชนาการที่หลากหลาย เพราะความต้องการอาหารที่มีคุณภาพ มีโภชนาการสูงของผู้บริโภคมีแนวโน้มสูงขึ้น เนื่องจากรายได้ที่เพิ่มขึ้นและพฤติกรรมความสนใจต่อข้อมูลผลิตภัณฑ์ ที่แสดงคุณค่าทางอาหาร เช่น อาหารที่ปลอดกลูเตน (Gluten-Free) อาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูง (Highly Nutritious)
2. เพิ่มผลผลิตทางการเกษตร (Yield) โดยการเพิ่มระยะการสะสมน้ำหนักเมล็ด หรือความอวบของเมล็ด โดยการระบุหาตำแหน่งยีนควบคุมลักษณะเชิงปริมาณ ด้วยการดัดแปลงพันธุกรรมเพื่อให้พืชสามารถเติบโตได้อย่างรวดเร็วและมีผลผลิตจำนวนมาก โดยพืชที่นิยมมาดัดแปลงได้แก่ ข้าวและมะเขือเทศ
3. เพิ่มความทนทานของพันธุ์พืช โดยเฉพาะภัยแล้งที่มักมีผลกระทบต่อการผลิตทางการเกษตร ซึ่งเทคโนโลยี CRISPR และ ProTein Engineering สามารถช่วยพัฒนาพันธุ์พืชให้ทนต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศ
4. เพิ่มความต้านทานโรคในพืช เพราะปัจจุบันการกำจัดศัตรูพืชและวัชพืชด้วยสารเคมีถือว่าเป็นที่น่ากังวล แต่เราสามารถลดการใช้สารเคมีได้โดยการปรับแต่งจีโนม ซึ่งสามารถออกแบบและพัฒนาพันธุ์พืชให้ทนทานโดยการเปลี่ยนแปลงและผสมผสานโครงสร้างของโปรตีนได้
5. ได้ผลิตภัณฑ์ใหม่ๆที่ไม่สร้างความเสียหายต่อสิ่งมีชีวิต เช่น การสร้างผลิตภัณฑ์โปรตีนสังเคราะห์ เนื้อสัตว์ที่แปรรูปมาจากโปรตีนพืช
ภาคธุรกิจสามารถต่อยอดจากเรื่องนี้ได้อย่างไร
สำหรับรูปแบบธุรกิจที่สามารถนำไปต่อยอดจากเทคโนโลยี Advanced Food ได้แก่ การสร้างรายได้จากข้อมูลการเกษตร (Farm Data Monetization) โดยเกษตรกรสามารถสร้างรายได้จากการรวบรวมข้อมูลจากระบบโซลูชั่นดิจิทัล AI และบิ๊กดาต้าที่ติดตั้งในฟาร์ม ข้อมูลที่รวบรวมได้สามารถนำไปใช้ประโยชน์ในการปรับแต่งจีโนมเพื่อพัฒนาคุณภาพอาหาร เพิ่มผลผลิตพืช และเพิ่มความต้านทานต่อโรคพืช ส่วนต่อมาคือ การให้บริการ Fertilize-as-a-Service หรือนวัตกรรมการให้บริการปุ๋ยจุลินทรีย์ ให้กับเกษตรกรด้วยกันเองและผู้สนใจทำแปลงเกษตรปลอดภัยได้ นอกจากนี้ยังสามารถสร้างเป็นธุรกิจการเปลี่ยนของเสียเป็นบรรจุภัณฑ์ (Waste to Sustainable Packaging) ซึ่งสามารถนำเศษขยะหรือสินค้าที่ไม่ได้มาตรฐานจากการเกษตร ให้สามารถนำกลับมาใช้ใหม่ด้วยการทำเป็นบรรจุภัณฑ์และหีบห่อที่มีมูลค่าได้ รวมทั้งการพัฒนาตลาดดิจิทัล (Digital Marketplace)โดยอาศัยเทคโนโลยีบล็อกเชนในการช่วยจัดหาช่องทางการจำหน่ายผลผลิตทางการเกษตรที่มีคุณภาพให้กับเกษตรกรและลูกค้าโดยตรง ไม่ต้องผ่านพ่อค้าคนกลาง รวมถึงช่วยให้การตรวจสอบย้อนกลับแหล่งที่มาของผลิตภัณฑ์เป็นไปอย่างรวดเร็ว
