สรุปประเด็น Sustainable Intelligence สิ่งสำคัญสุดเรื่องความยั่งยืนคือทุนมนุษย์ จากเวที Sustrends 2025

หนึ่งในหัวข้อที่น่าสนใจจากเวที Sustrends 2025 งานสัมมนาที่รวม 45 เทรนด์ความยั่งยืนจาก 15 วงการ จัดโดย The Cloud ก็คือ Sustainable Intelligence โดย ดร.ธันยพร กริชติทายาวุธ ผู้อำนวยการสมาคมเครือข่ายโกลบอลคอมแพ็กแห่งประเทศไทย

เมื่อเรื่องของทุน หรือ Capital คือความจำเป็นสำหรับความยั่งยืน แต่ทุนมนุษย์ หรือ Human Capital คือสิ่งที่สำคัญที่สุด เราจะพัฒนาทุนมนุษย์อย่างไรเพื่อให้มวลมนุษยชาติใช้ชีวิตอยู่ได้หลังปี 2030 หรือเมื่อโลกร้อนขึ้น 2 องศาเซลเซียส ซึ่งสภาพแวดล้อมไม่เหมือนเดิมอีกต่อไป มาฟังแนวทางการปรับตัว และปรับใจเพื่อใช้ชีวิตในโลกที่เปลี่ยนไป

ภาพรวม

Sustainable Intelligence (SI) คือการที่เราจะมีมนุษย์เหนือคนอื่นในลักษณะของการมีปัญญาที่จะตอบโจทย์เรื่องของการพัฒนาที่ยั่งยืน การที่เรามีความรู้ความสามารถในการจัดการทรัพยากรต่างๆ รวมถึงการเข้าใจที่จะพัฒนาให้ยั่งยืนเราต้องเหนือการใช้เทคโนโลยีหรือเหนือปัญญาประดิษฐ์ สิ่งนี้ทำให้เกิด Sustainable Intelligence beyond Artificial Intelligence

แต่ความสำคัญตรงนี้คือ แล้วเราจะรู้ได้อย่างไรว่าเรามีความรู้เพียงพอ Sustain หมายถึงการที่เราจะรู้ในองค์ประกอบต่างๆ ที่จะทำให้ปัญหาด้านความยั่งยืนหมดไป อันที่สองคือเรื่องเทคโนโลยี เราจะใช้เทคโนโลยีหรือให้เทคโนโลยีมาหลอกใช้เรา ทีนี้เราจะเหนือตรงนี้ก็ต่อเมื่อเรารู้ว่าเราจะเอาไปเพื่อตอบโจทย์แก้โซลูชันปัญหาต่างๆ อย่างเช่น การทำเกษตร การทำให้เกิดความฉลาดหรืออัจฉริยะทางการเกษตร ในการหาทางออกว่า ถ้าเราจะต้องสู้กับภัยแล้งเราจะสามารถใช้อุปกรณ์ในการวิเคราะห์มวลดิน คุณสมบัติอาหารในดิน หรือว่าการวิเคราะห์ทรัพยากรแบบที่เป็นแหล่งน้ำได้ สุดท้ายเราสามารถใช้ Data Analytic ที่เกิดจากการพยากรณ์อากาศอย่างของ GISTDA รวมกันเป็นข้อมูลแล้วมาประมวลผลในการที่จะประเมินได้ว่า ถ้าเราจะอัจฉริยะในการเพาะปลูกหรือทำการเกษตรเราจะตัดสินใจอย่างไร 

เรื่องนี้สถานการณ์ในเมืองไทยยังไม่ดี อาจจะเป็นไปได้ว่ายังขาดการนำเอาไปใช้ แอปพลิเคชันมีแล้ว คนที่มีความรู้ความสามารถมีแล้ว แต่เขาไม่ใช่เกษตรกร ทำอย่างไรให้ลงไปถึงผู้ที่ทำการเกษตรโดยแท้จริง การทำให้เกิด Sustainable Intelligence ต้องมีการนำไปปฏิบัติ 

สรุปประเด็น 

– ทุนมนุษย์คือการพัฒนาจิตวิญญาณและความเป็นมนุษย์ให้อยู่กับโลกใบนี้ให้ได้แบบยั่งยืน Sustainable Intelligence คือการที่มีสังคมแห่งภูมิปัญญาที่ยั่งยืน 

– คำว่าการพัฒนามาพร้อมกับอุปสรรคมากมายที่จะทำให้อยู่ให้ได้ คือต้องรอด เช่น เวลามีภัยพิบัติทางธรรมชาติ เรารู้หรือไม่ว่าเราจะต้องเตรียมตัวเพื่อรับมือจัดการกับภัยพิบัติอย่างไร ถ้าเรามองตัวเองว่าจะเป็นผู้รอด เราก็ควรจะรู้ว่าเราต้องรู้อะไร มีองค์ความรู้ 3 เรื่องที่จำเป็น 1. อากาศ 2. น้ำ 3. อาหาร

–  10% ของบริษัทภาคธุรกิจรู้ว่าเราจะรับมือและจัดการกับสภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลงได้อย่างไร มีแค่บริษัทไม่เกิน 10% ในโลกนี้ที่มีแผนในการทำให้เกิดคาร์บอนเป็นศูนย์ หรือ Net Zero ภายในเป้าหมายอันสั้นที่กำลังกระชั้นเข้ามา 

– อีก 90% ไม่ได้ปล่อยวาง เพียงแต่ทำไม่ได้ หรือบางส่วนรู้ว่าต้องทำแต่ก็ยังไม่มีแผน หรือที่แย่กว่านั้นคือยังไม่รู้เลยว่าคำว่า Carbon neutrality คืออะไร

– ข้อมูลเรื่องน้ำมีอยู่เยอะ เช่น แอปพลิเคชันต่างๆ แต่เรายังไม่รู้วิธีการจัดการ ถ้าเราขาดความรู้ตรงนี้การจัดการก็จะไม่เกิด ยิ่งสภาพปัจจุบันเราเจอการแข่งขันแย่งชิงการใช้น้ำและมีการขัดแย้งของการบริหารจัดการน้ำอยู่ 

– อาหาร หรือ Food System เป็นเทรนด์ที่ปีหน้า World Summit หรือ Global Summit ทั้งหลาย จะต้องกลับมาพูดเรื่องของครัวโลก เรารู้ว่าภายในปี 2050 ประชากรโลกจะเพิ่มมากขึ้นถึง 9 พันล้านคน ณ ตอนนั้นเรารู้ว่ากระบวนการผลิตและบริโภคมันส่งผลเสียมากกว่าผลดี 

– ใครมีความรู้เรื่อง อากาศ, น้ำ และอาหารดี จะได้รับการจ้างงานที่ดีแน่นอนในภาคธุรกิจ ซึ่งเป็นองค์ความรู้ที่ยังขาดอยู่

– Human Capital มองถึงการที่มนุษย์คนนั้นมีความสามารถในการเตรียมตัวเองและเตรียมองค์กรในการจะเผชิญหน้ากับอุปสรรคด้านความยั่งยืน และที่สำคัญสามารถต่อยอดใช้ Technology, Innovation และ Digital

– ตอนนี้นวัตกรรมที่เราเอามาใช้ให้เกิดความสะดวก ส่วนใหญ่เป็นการหลอกลวงและทำให้เราติดกับหรือเป็นทาสของเทคโนโลยีและดิจิทัล เช่น หาเงินมาอำนวยความสะดวกให้กับตัวเอง และส่วนใหญ่อยู่ในโลกที่เป็นดาร์กไซด์ของดิจิทัล

–  หากจะใช้เทคโนโลยีเป็นโซลูชันเท่านั้น เราต้องเหนือมัน การที่เราจะ beyond artificial intelligence เราต้องใช้ปัญญามนุษย์ ปัญหามนุษย์คือการที่เรารู้แจ้งเห็นจริง และรู้ก่อนการกระทำ ความรู้แบบมีปัญญาไม่ใช่รู้แบบวิชาการ แต่รู้ก่อนล่วงหน้าว่า ผลของการกระทำในการตัดสินใจของเราจะส่งผลต่ออะไรในอนาคต แล้วการที่จะลงมือทำตรงนั้นมีการยังยั้งชั่งใจ ซึ่งปัจจุบันประเทศไทยเราขาดความมีปัญญาของคน แต่ไม่ได้ขาดคน

 – โกลบอลดิจิทัลคอมแพ็ก (Global Digital Compact) นโยบายเพื่อลดความเสี่ยงที่เกิดจากเทคโนโลยีดิจิทัลในสหประประชาชาติ กำลังหาโซลูชันเพื่อตอนโจทย์ด้านต่างๆ ได้แก่ 1. ด้านสิทธิมนุษยชน 2. ดาร์กไซด์ หาวิธีการสกัดสิ่งที่ไม่เป็นประโยชน์และไม่พึงประสงค์ต่อมนุษย์ 3. มีการกำกับดูแลการให้เทคโนโลยีมาอยู่เหนืออำนาจและเหนืออิสรภาพของคน เป็นภาษาที่อาจจะยังไม่คุ้น แต่ปีหน้าเทรนด์นี้จะมา 4.การทำให้ลดความเหลื่อมล้ำ ทำยังไงให้กลุ่มเปราะบางเข้าถึงการใช้นวัตกรรมและดิจิทัลได้ 

– Inner Development Goals (IDGs) การพัฒนาริเริ่มจากตัวเราเอง มีปัญญาแล้วจะเอาไปใช้ต่อได้อย่างไร มี 5 มิติของการเอา IDGs มาทำให้เกิด Sustainable Development 1. Being 2. Relating 3. Thinking  4. Collaborating 5. Acting แปลสั้นๆ การคิดอย่างแยบยล มีการวิเคราะห์และกลั่นกรองความรู้ของตัวเองออกมาเลือกปฏิบัติและเลือกใช้โดยไม่ยอมให้เกิดเข้าข้างตัวเอง เห็นคนอื่นสำคัญ เห็นการพัฒนาและช่วยเหลือสังคมสำคัญ ก็จะลดทอนความอยากได้อยากมีของตัวเองลง และเชื่อมโยงกับคนอื่นได้