จากตู้ซ่อนกุญแจ กับปัญหาเรื่องรัง เมื่อ Airbnb ยังไม่เป็นที่ต้อนรับในหลายประเทศ ไม่เฉพาะไทย

ประเด็นข่าวร้อนในช่วงสัปดาห์ที่ผ่านมา กับกระแสข้อกังวลว่า ชาวจีนหรือกลุ่มทุนจีน มีการกว้านซื้อคอนโดฯ ย่านใจกลางเมือง แถวสุขุมวิท มักกะสัน ห้วยขวาง ฯลฯ แต่ปัญหาไม่ได้อยู่ที่การซื้อเพื่ออาศัยเอง แต่เป็นการปล่อยเช่ารายวัน ดำเนินการผ่านแพลตฟอร์มที่พักออนไลน์ยอดนิยม ได้แก่ Airbnb ซึ่งขัดต่อ พ.ร.บ.โรงแรม พ.ศ. 2547 และกฎกระทรวงต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้อง หลักฐานการกระทำดังกล่าว เป็นภาพที่กุญแจจำนวนมากถูกซ่อนอยู่ในรูปแบบต่างๆ เช่น เป็นตู้บ้าง หรือตามเสาบ้าง โดยภาพกุญแจที่พักถูกสื่อไทยนำไปเผยแพร่ จนทำให้เรื่องดังกล่าวเป็นประเด็นถกเถียงกันอย่างกว้างขวาง เพราะนอกหนือจากยังเป็นการกระทำที่ขัดต่อกฎหมายไทยแล้ว ยังสร้างความรำคาญและอึดอัดใจต่อผู้ที่อาศัยอยู่ในคอนโดนั้นๆ อีกด้วย

อย่างไรก็ตาม ปัญหาของการเปิดเช่าผ่าน Airbnb ไม่ได้เกิดกับประเทศไทยแต่เพียงที่เดียว แต่เป็นปัญหาที่ไม่ได้รับการต้อนรับในหลายประเทศ และยังผิดกฎหมายในบางประเทศเช่นกัน ลองมาสำรวจกันว่ามีที่ไหนบ้างที่ Airbnb ยังไม่เป็นที่ฮัลโลวว No เว้ลค้ามมมม

จุดกำเนิด Airbnb

ก่อนไปรู้ว่าที่ไหนแอนตี้ Airbnb มารู้จักกันก่อนว่าจุดกำเนิด Airbnb เป็นมาอย่างไร
Airbnb ก่อตั้งขึ้นในปี 2007 โดย Brian Chesky และ Joe Gebbia ในเมืองซานฟรานซิสโก สหรัฐอเมริกา จุดเริ่มต้นของ Airbnb มาจากการที่ทั้งสองต้องการหารายได้เสริมเพื่อจ่ายค่าเช่าอพาร์ทเมนต์ของพวกเขาในช่วงที่มีการจัดประชุม The Industrial Designers Society of America Conference ซึ่งทำให้โรงแรมในเมืองเต็มหมด พวกเขาจึงตัดสินใจเปิดห้องพักของตนเองให้เช่าพร้อมเตียงลมและอาหารเช้า

ต่อมาในปี 2008 เว็บไซต์ Airbed & Breakfast เปิดตัวอย่างเป็นทางการและได้รับการจองครั้งแรกในช่วงการประชุมใหญ่ของพรรคเดโมแครต จากนั้น ในปี 2009 บริษัทได้เปลี่ยนชื่อเป็น Airbnb และขยายบริการจากการให้เช่าห้องเป็นการให้เช่าอพาร์ทเมนท์ บ้านทั้งหลัง และบ้านตากอากาศ

ปัจจุบัน Airbnb มีโฮสต์มากกว่า 4 ล้านคนทั่วโลกและต้อนรับผู้มาเยือนมากกว่า 1,500 ล้านคนในเกือบทุกประเทศ และกลายเป็นบริษัทชั้นนำระดับโลกในด้านการแบ่งปันที่พักและเป็นตัวอย่างของธุรกิจสตาร์ทอัปที่ประสบความสำเร็จ (https://news.airbnb.com/th/about-us/?form=MG0AV3&form=MG0AV3)

Milestone ของ Airbnb

• 2009 – Airbnb ได้รับเงินลงทุนจาก Y Combinator ซึ่งช่วยให้บริษัทขยายแพลตฟอร์มและพัฒนาเทคโนโลยี
• 2011 – ขยายตลาดไปยังต่างประเทศ และเปิดสำนักงานในยุโรป
• 2015 – เปิดตัว Airbnb Experiences บริการที่ให้เจ้าของที่พักและคนท้องถิ่นจัดกิจกรรมสำหรับนักเดินทาง
• 2019 – เปิดตัว Airbnb Luxe บริการที่พักหรูระดับไฮเอนด์
• 2020 – แม้จะได้รับผลกระทบจากโควิด-19 แต่ Airbnb สามารถปรับกลยุทธ์เพื่อรองรับนักเดินทางภายในประเทศ และยังคงเติบโต
• 2020 – Airbnb เข้าตลาดหุ้น NASDAQ ด้วยมูลค่าบริษัทกว่า 100,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ

Airbnb กับการต่อต้านในประเทศอื่นๆ

Airbnb เผชิญกับปัญหาทางกฎหมายในหลายประเทศและเมืองทั่วโลก เนื่องจากการให้เช่าระยะสั้นอาจส่งผลกระทบต่อชุมชนท้องถิ่นและที่พักที่อยู่อาศัย
• นิวยอร์ก สหรัฐฯ – ในเดือนกันยายน 2023 นิวยอร์กเริ่มบังคับใช้กฎที่ Airbnb กล่าวว่ามีผลเท่ากับการห้ามเช่าระยะสั้น
• ปารีส ฝรั่งเศส – ปารีสเป็นหนึ่งในตลาดใหญ่ที่สุดของ Airbnb แต่ก็มีการควบคุมอย่างเข้มงวดเช่นกัน ในปี 2015 รัฐบาลได้ปราบปรามการเช่าระยะสั้นที่ไม่ได้ลงทะเบียน และในปี 2019 นายกเทศมนตรีปารีสได้ประกาศแผนที่จะปรับ Airbnb เป็นเงิน 12.5 ล้านยูโรสำหรับโฆษณาที่ไม่ได้ลงทะเบียน
• สิงคโปร์ – สิงคโปร์มีกฎระเบียบที่เข้มงวดที่สุดในโลกเกี่ยวกับ Airbnb เจ้าของบ้านที่ฝ่าฝืนกฎหมายอาจถูกปรับสูงถึง 20,000 ดอลลาร์สิงคโปร์
• ปีนัง มาเลเซีย – ห้ามให้เช่าระยะสั้นในอสังหาริมทรัพย์ที่อยู่อาศัยส่วนตัว เว้นแต่ 75% ของเจ้าของยูนิตจะอนุมัติให้อาคารดําเนินการเชิงพาณิชย์ การตัดสินใจครั้งนี้เกิดจากความกังวลเกี่ยวกับพฤติกรรมเกเรของแขกและการรบกวนเสียงรบกวน
• บาลี อินโดนีเซีย – มีประเด็นความขัดแย้งระหว่างกฎระเบียบในท้องถิ่นและการดําเนินงานของ Airbnb รัฐบาลอินโดฯ จึงดําเนินการเกี่ยวกับกฎระเบียบเพิ่มความเข้มงวดมากขึ้นเพื่อควบคุมการเช่าระยะสั้นและตรวจสอบให้แน่ใจว่าเป็นไปตามกฎหมายท้องถิ่น
• เวียดนาม – ในเมืองต่างๆ เช่น ฮานอยและโฮจิมินห์ซิตี้ มีการอภิปรายเกี่ยวกับการควบคุมการเช่าระยะสั้นเพื่อแก้ไขปัญหาที่เกี่ยวข้องกับความสามารถในการจ่ายที่อยู่อาศัยและผลกระทบต่อชุมชน

เรียกได้ว่ามีปัญหาทั้งข้อกฎหมายและความขัดแย้งระหว่างชุมชนมากบ้างน้อยบ้างแตกต่างกันไป แม้แต่ในประเทศโลกที่ 1 การเช่าระยะสั้นผ่าน Airbnb ก็เป็นปัญหาอยู่เช่นกัน ซึ่งเชื่อว่าน่าจะยังมีอีกหลายประเทศที่เกิดความขัดแย้งกับแพล็ตฟอร์มนี้ แต่ก็อาจจะมีบางประเทศที่เมื่อวางกฎเกณฑ์ที่รอบคอบรัดกุม ธุรกิจประเภทนี้ก็สามารถเติบโตได้ และอยู่ร่วมกันได้อย่างเรียบร้อย

กฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้องหากอยากเปิด Airbnb ในไทย

แล้วถ้าอยากทำให้ถูกกฎหมายในประเทศไทยต้องทำอย่างไรบ้าง? สิ่งสำคัญที่พลาดไม่ได้เลย คือการทำความเข้าใจกฎหมายและข้อบังคับที่เกี่ยวข้อง

พระราชบัญญัติโรงแรม พ.ศ. 2547
กฎหมายหลักที่ควบคุมธุรกิจโรงแรมในประเทศไทย กฎหมายนี้กำหนดให้สถานที่พักที่มีลักษณะเป็น “โรงแรม” ต้องขอใบอนุญาตประกอบธุรกิจโรงแรมจากกรมการปกครอง แต่มีข้อยกเว้นสำหรับที่พักขนาดเล็ก ที่พัก ถือเป็นที่พักที่ไม่ใช่โรงแรมและไม่จำเป็นต้องมีใบอนุญาตประกอบธุรกิจโรงแรม หากตรงตามเงื่อนไขดังต่อไปนี้
• มีไม่เกิน 8 ห้อง
• รองรับผู้เข้าพักรวมกันได้ไม่เกิน 30 คน
• ให้บริการที่พักชั่วคราวเพื่อหารายได้เสริม

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
กฎหมายนี้ควบคุมสัญญาเช่าที่พักอาศัยทั่วไป Airbnb ควรทราบกฎหมายนี้เพื่อให้แน่ใจว่าสัญญาเช่ากับผู้เข้าพักนั้นถูกต้องตามกฎหมาย

ข้อกำหนดของคอนโดมิเนียม
หากที่พัก Airbnb อยู่ในคอนโดมิเนียม โฮสต์ควรตรวจสอบข้อกำหนดของคอนโดมิเนียมเพื่อดูว่ามีข้อห้ามเกี่ยวกับการให้เช่าระยะสั้นหรือไม่ หลายครั้งที่เราพบข่าวที่มีการเช่าห้องคอนโดเพื่อมาทำธุรกิจ Airbnb และหากไม่ทำผิดกฎเกณฑ์ก็จะไม่พบปัญหาใด ดังนั้น การอ่านรายละเอียดและทำความเข้าใจกับสัญญาเช่าคอนโด จึงเป็นเรื่องสำคัญมาก เพื่อไม่ให้เกิดความขัดแย้งกับคนที่พักร่วมอาคารเดียวกัน

ส่วนบทสรุปของทุนจีนและการเปิดให้เช่าที่พักในคอนโดฯ ไทยจะเป็นอย่างไรต่อ แต่ที่แน่นอน ปัญหาเริ่มตึงเครียดมากขึ้น โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การที่มีรายงานว่า ถึงขนาดที่คนจีนได้ร่วมเป็น ‘คณะกรรมการนิติบุคคลอาคารชุด’ ซึ่งมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการออกกฎเกณฑ์ต่างๆ ของอาคารได้ เพราะตัวกฎหมายมีช่องโหว่อยู่ เมื่อไม่มีการระบุสัดส่วนสัญชาติคณะกรรมการนิติบุคคลของอาคารชุด ทำให้สามารถเป็นคนชาติอื่นได้ ไม่จำเป็นต้องเป็นคนไทยเท่านั้น นี่จึงเป็นอีกหนึ่งปัญหาสำคัญของการที่ทำให้ทุนจีนได้เข้ามาดูแลความเป็นไปของคอนโดฯ ได้อย่างง่ายดาย และมีอิทธิพลสำคัญต่อการเช่าแบบรายวันหรือระยะสั้นๆ ซึ่งก็จะสร้างความขัดแย้งให้เกิดขึ้นต่อไปเรื่อยๆ นั่นเอง.